چرا نماز عيد فطر و قربان و جمعه در زمان غيبت امام معصوم(ع) واجب نيست؟

جواب در دو بخش ارائه می گردد:
بخش اول :حکمت حکم:
1) براساس آیات و روایات، نماز جمعه و عیدین از جایگاه رفیعی بر خوردار است به نحوی که خداوند متعال و ائمه معصومین علیهم السلام آثار وبرکات قابل ملاحظه و عظیم رابرای ان ذکرکرده است به عنوان مثال، از نماز جمعه به عنوان حج مساکین یاد شده (الجمعه حج المساکین؛کنز العمال .ج7.ص707 ح21031) ،وعده به توجه فرشتگان وبرآورده شدن حاجات انان داده(بحار الانوار ج89 ص12) مرگ در راه نماز جمعه را شهادت دانسته(وسائل الشیعه ج5 ص11)، ثواب یک حج ویک عمره را برای آن منظور نموده(کنز العمال ج7ص737ح21173) ، آنرا کفاره گناهان قرار داده (همان ح21088)،از آن به عنوان عامل افزایش حسنات ومحو سیئات یاد کرده(اصول کافی ج3ص414)،آزادی از آتش جهنم را وعده داده(کنزالعمال ح31034)قرب و نزدیکی خود را برای مصلین جمعه وعده داده(مسترک الوسائل ج6ص31)و دهها پاداش دیگر برای آن عنوان داشته و از طرف دیگر ترک کنندگان نماز جمعه را به عذاب و هلاکت و...(مستدرک الوسائل ج6ص7 )وعده داده است.
همه این وعده و وعیدها حکایت از اهمیت و لزوم نماز جمعه دارد به خاطر همین آثار، حکم اولی آن وجوب است لکن جای این تامل و پرسش در ذهن مومنین عصر غیبت می ماند که چرا این حکم الهی با این همه اهمیت وسفارش برای او واجب نشده تا انگیزه شدیدتری بر حضور در نماز جمعه داشته باشد و از مصالح آن بهره مند گردد ؟، چه مانعی و چه نقصی باعث شده تا وجوب نماز جمعه که توفیقی الهی و نشانه رویکرد خداوند به بنده است از او برداشته شود؟!
این سئوالات همگی روزنه ای است بر فلسفه غیبت و انتظار و تامل در این مطلب که امام علیه السلام ستون و محور اصلی این عبادت اجتماعی است وغیبت ایشان مصیبت عظمی برای مومنین است و بر مومنان است تا با فراهم آوردن زمینه های حضور، خود را لایق بخش عظیمی از عبادات که مشروط به حضور امام عج الله تعالی فرجه الشریف است گردانند.
2)حکمت دیگری که برای وجوب نماز جمعه و عیدین در زمان حضور می توان عنوان کرد، پشتیبانی عمیق وموثراز دولت کریمه زمان حضور است.به این توضیح که :با توجه به عدم وجوب نماز جمعه وعیدین ، بسیاری از مسلمانان در این نماز شرکت نمی کنند.حال در نظر بگیرید که امام زمان علیه السلام ظهور کنند. در زمان ظهور و خصوصا در ابتدای آن پیشبرد اهداف قیام حضرت نیازمند همراهی و پشتیبانی مسلمانان جهان است؛ در این شرایط و با وجود آنکه بیش از 1200 سال است نماز جمعه و عیدین واجب نبوده و در بسیاری ازمنه و کشورها اصلا اقامه نمی شود، تصور کنید در ابتدای ظهور حضرت یک قانون وحکم جدید(مبنی بر وجوب نماز جمعه) آمده ومتعاقب آن در اولین جمعه ظهور حضرت حجت وهر هفته بیش از یک میلیارد مسلمان در نماز جمعه سراسر جهان حاضر شوند ! در چنین شرائطی ان شاءالله همگی خواهیم دید چه وحدت و انسجامی بر نفوس مسلمین جهان سایه خواهدداشت و چه تاثیر و وحشتی از این حضور در دل دشمنان اسلام افکنده خواهد شد.
3.شاید یکی ازحکمتهایی استحباب نماز جمعه و نمازعید فطروقربان درزمان غیبت، تخفیف وسهل گیری برای مومنین باشد ومی توان انرا از احکام امتنانی اسلام برشمرد .
به هرصورت احکام ومعارف الهی مبتنی برمصالح ومفاسد واقعی است که امکان دارد دانش بشر ناتوان ازکشف ان باشد.
بخش دوم دلیل وعلت حکم
یک- نماز جمعه:
نماز جمعه با حصول شرائط آن به دلیل آیه 9 سوره جمعه واجب است.« يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِذا نُودِيَ لِلصَّلاةِ مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلى‏ ذِكْرِ اللَّهِ وَ ذَرُوا الْبَيْعَ ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ ؛اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد، چون نداى نماز روز جمعه دردهند، به نماز بشتابيد و داد و ستد را رها كنيد. اگر دانا باشيد، اين كار برايتان بهتر است.»
همچنین اخبار و روایات فراوانی دلالت بر وجوب آن داردکه به دو نمونه از آنها اشاره می کنیم::
1)قال امیر المومنین علیه السلام:... الْجُمُعَةُ وَاجِبَةٌ عَلَى كُلِّ مُؤْمِن...؛نماز جمعه بر هر مومنی واجب است (وسائل الشيعة ج‏7 ص 297 1 باب ح4)
2)قال الباقر علیه السلام:... صَلَاةٌ وَاحِدَةٌ فَرَضَهَا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِي جَمَاعَةٍ وَ هِيَ الْجُمُعَة...؛نمازجمعه نمازی است که خداوند آن را به جماعت واجب گردانیده است (همان منبع ح1)
وجوب عینی آن مشروط به حضور امام معصوم است.
در بعضی از روایات شرط حضور امام را ذکر نموده است.از آن جمله:
عن أَبِي جَعْفَرٍ الْبَاقِرِ ع قَالَ صَلَاةُ الْجُمُعَةِ فَرِيضَةٌ وَ الِاجْتِمَاعُ إِلَيْهَا فَرِيضَةٌ مَعَ الْإِمَام؛ نماز جمعه و اجتماع بر نماز جمعه با وجود امام واجب است(همان ح5)
از جمع این دو دسته روایات و ادله فقهای عظام نتیجه گرفته اند که نماز جمعه در زمان حضور امام علیه السلام واجب و در غیبت امام با حصول شرایط دیگر مستحب است.
دو-نماز عید قربان وعید فطر:
همین نحو استدلال در مورد نماز عیدین هم جاری است.
از طرفی حکم اولی نماز عید بنا به آیات و روایات وجوب است.
(فصل لربک وانحر؛نماز عید را بجا آورید و قربانی نمایید(کوثر آیه 2)و (عَنِ الصَّادِقِ ع أَنَّهُ قَالَ صَلَاةُ الْعِيدَيْنِ فَرِيضَة ,وسائل الشيعة ج‏7 421 2 باب).
از طرف دیگر در بعضی روایات وجوب آن مشروط به حضور امام معصوم علیه السلام شده است که در جمع بین این روایات فقها به استحباب آن در زمان غیبت فتوا داده اند